فهرست مطالب
Toggle
فهرست مطالب
Toggleاینکوترمز چیست؟
اگر تا حالا دردنیای شیرین تجارت و واردات یا صادرات کالا قدم گذاشته باشید، حتماً با کلمهای به نام «اینکوترمز» برخورد کردهاید. به زبان ساده، اینکوترمز (Incoterms) مخفف عبارت “International Commercial Terms” است و به مجموعهای از اصطلاحات استاندارد در تجارت بینالملل اشاره دارد که وظایف، مسئولیتها، هزینهها و ریسکها را بین فروشنده و خریدار تقسیم میکند. این اصطلاحات توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) طراحی و تنظیم شدهاند تا زبان مشترکی برای معاملات بینالمللی به وجود بیاورند.
فرض کنید شما فروشندهای در ایران هستید و مشتریتان در آلمان است. اگر در قرارداد بنویسید “FOB بندرعباس”، این یک نوع اینکوترمز است که بهطور شفاف مشخص میکند شما مسئول تحویل کالا روی کشتی در بندرعباس هستید و بعد از آن همه مسئولیتها با خریدار است. بدون این اصطلاحات، هر طرف معامله میتوانست برداشت متفاوتی از مسئولیتها و تعهدات داشته باشد، که احتمال اختلاف را بسیار بالا میبرد. پس سازمان بین المللی (ICC) با تعریف چنین اصلاحاتی قوانینی وضع کرده تا بحث حقوقی هنگام شکل گرفتن یک قرار داد تجاری به طور کامل شفاف سازی کند
توضیح کوتاه و مفید اینکوترمز چیست به زبان ساده! با گوشدادن این فایل، درک کاملی از قوانین تحویل کالا در قراردادهای بینالمللی پیدا میکنید.👇🏼
اهمیت اینکوترمز در تجارت بینالملل
تصور کنید یک شرکت ایرانی با یک شرکت آلمانی وارد قرارداد واردات قطعات صنعتی میشود. اگر طرفین بدون استفاده از اینکوترمز قرارداد ببندند، این احتمال وجود دارد که اختلافات بزرگی بر سر هزینه حمل، بیمه، تخلیه، یا عوارض گمرکی ایجاد شود. اما با مشخص کردن یک موع ترم بار با توافق طرفین و عقد قرار داد آن همه چیز از ابتدا شفاف است.
شناخت دقیق اینکوترمز به کسبوکارها کمک میکند تا:
- ریسک قرارداد را کاهش دهند.
- برآورد دقیقی از هزینهها داشته باشند.
- از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری کنند.
- فرآیند حملونقل را مدیریتپذیرتر کنند.
کاهش ریسک و سوءتفاهم در معاملات
یکی از مزایای بزرگ اینکوترمز، تعیین دقیق نقطه انتقال ریسک است. برای مثال در شرایط CIF، فروشنده تا لحظه رسیدن کالا به بندر مقصد مسئول است، ولی در شرایط EXW، خریدار حتی باید کالا را از محل فروشنده بارگیری کند. بنابراین با تعیین دقیق این نقطه، احتمال خسارت، گمشدن یا تأخیر بدون تعیین مسئول کاهش مییابد.
از طرف دیگر، اینکوترمز حتی در مسائل جزئی مانند تهیه مدارک گمرکی، بیمهنامه حمل و حتی هزینههای مربوط به بارگیری یا تخلیه نیز شفافسازی میکند. در نتیجه استفاده صحیح از اینکوترمز باعث حرفهایتر شدن تجارت و ایجاد اعتماد میان طرفین قرارداد میشود.
جدول اصطلاحات اینکوترمز
| اصطلاح اینکوترمز | مخفف | مسئولیتهای فروشنده | مسئولیتهای خریدار | محل تحویل | روش حمل |
|---|---|---|---|---|---|
| تحویل در محل کار | EXW | کالا را در محل فروشنده برای خریدار آماده میکند. | تمام هزینهها و ریسکهای حمل از محل فروشنده به عهده خریدار است. | محل کار فروشنده | همه روشها |
| تحویل رایگان به حملکننده | FCA | کالا را در محل تعیین شده تحویل حملکننده میکند (محل میتواند متعلق به فروشنده یا جای دیگر باشد). | تمام هزینهها و ریسکهای حمل از محل تحویل به بعد به عهده خریدار است. | محل تعیین شده | همه روشها |
| تحویل رایگان کنار کشتی | FAS | کالا را کنار کشتی در بندر تعیین شده قرار میدهد. | تمام هزینهها و ریسکهای گم شدن یا آسیب دیدن کالا از لحظه قرارگیری کنار کشتی به عهده خریدار است. | کنار کشتی در بندر بارگیری تعیین شده | فقط حمل دریایی و آبراهی |
| تحویل رایگان روی عرشه کشتی | FOB | کالا را روی عرشه کشتی در بندر تعیین شده بارگیری میکند. | تمام هزینهها و ریسکهای گم شدن یا آسیب دیدن کالا از لحظه عبور از نرده کشتی به عهده خریدار است. | روی عرشه کشتی در بندر بارگیری تعیین شده | فقط حمل دریایی و آبراهی |
| هزینه و کرایه حمل | CFR | هزینه و کرایه حمل کالا تا بندر مقصد تعیین شده را پرداخت میکند. | ریسک گم شدن یا آسیب دیدن کالا و همچنین هرگونه هزینه اضافی بعد از بارگیری روی عرشه کشتی به عهده خریدار است. | بندر مقصد تعیین شده | فقط حمل دریایی و آبراهی |
| هزینه، بیمه و کرایه حمل | CIF | هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا تا بندر مقصد تعیین شده را پرداخت میکند. | ریسک گم شدن یا آسیب دیدن کالا و همچنین هرگونه هزینه اضافی بعد از بارگیری روی عرشه کشتی به عهده خریدار است. | بندر مقصد تعیین شده | فقط حمل دریایی و آبراهی |
| کرایه حمل پرداخت شده تا | CPT | هزینه حمل کالا تا محل مقصد تعیین شده را پرداخت میکند. | ریسک گم شدن یا آسیب دیدن کالا از لحظه تحویل به اولین حملکننده به عهده خریدار است. | محل مقصد تعیین شده | همه روشها |
| کرایه حمل و بیمه پرداخت شده تا | CIP | هزینه حمل و بیمه کالا تا محل مقصد تعیین شده را پرداخت میکند. | ریسک گم شدن یا آسیب دیدن کالا از لحظه تحویل به اولین حملکننده به عهده خریدار است. | محل مقصد تعیین شده | همه روشها |
| تحویل در محل | DAP | کالا را در محل مقصد تعیین شده آماده برای تخلیه در اختیار خریدار قرار میدهد. | مسئولیت تخلیه کالا در محل تعیین شده به عهده خریدار است. | محل مقصد تعیین شده | همه روشها |
| تحویل در محل تخلیه شده | DPU | کالا را در محل مقصد تعیین شده تخلیه شده در اختیار خریدار قرار میدهد. | تمام هزینهها و ریسکهای بعد از تخلیه به عهده خریدار است. | محل مقصد تعیین شده | همه روشها |
| تحویل با پرداخت عوارض | DDP | کالا را با پرداخت تمام عوارض و مالیاتها در محل مقصد تعیین شده در اختیار خریدار قرار میدهد. | مسئولیت تخلیه کالا در محل تعیین شده به عهده خریدار است. | محل مقصد تعیین شده | همه روشها |
ترم بار اینکوترمز EXWork
ترم EXW یا Ex Works یکی از قواعد اینکوترمز است که کمترین سطح مسئولیت را برای فروشنده ایجاد میکند. بر اساس این شرط، فروشنده موظف است کالا را در محل مشخصشده (مانند کارخانه، انبار یا کارگاه خود) در اختیار خریدار قرار دهد.
فایل صوتی زیر توضیحات کلی و ساده شده حمل بار به روش EXW رو توضیح داده شده
✅ مزایای EXW برای فروشنده:
- فروشنده فقط موظف است کالا را در محل خود (کارخانه، انبار و…) در اختیار خریدار قرار دهد.
- هیچ تعهدی بابت بارگیری، حمل، بیمه، ترخیص و تحویل ندارد.
- بدون نیاز به تعامل با حملونقل بینالمللی یا گمرک.
- فرآیند داخلی است و با مسائل حقوقی و لجستیکی پیچیده درگیر نمیشود.
- چون فروشنده مسئول صادرات نیست، نیازی به دانش قوانین گمرک و حمل خارجی ندارد.
✅ مزایای EXW برای خریدار:
- خریدار میتواند حمل، بیمه، شرکت حملونقل، مسیر و هزینهها را خودش مدیریت کند.
- با مدیریت مستقیم حملونقل، ممکن است خریدار قیمت بهتری نسبت به فروشنده بهدست آورد.
- خریدار زمان و نحوه ارسال را خودش تعیین میکند.
❌ معایب EXW برای فروشنده:
- اگر خریدار در حملونقل بینالمللی مهارت نداشته باشد، ممکن است فروشنده به دردسر بیفتد (مثل گیر افتادن کالا در گمرک کشور فروشنده).
- در برخی کشورها، فروشنده باید برای خروج کالا از کشور اظهارنامه صادراتی بدهد، اما در EXW مسئولیتی ندارد. این میتواند مشکلات قانونی ایجاد کند.
- بسیاری از خریداران یا فروشندگان به اشتباه تصور میکنند فروشنده باید کالا را بارگیری یا ترخیص کند؛ در حالی که در EXW چنین تعهدی ندارد.
❌ معایب EXW برای خریدار:
- خریدار باید از محل فروشنده بارگیری کند، مسئول تمام مراحل حملونقل، ترخیص، بیمه، و حتی اخذ مجوزهای صادراتی در کشور فروشنده باشد.
- اگر خریدار تجربهای در فرآیندهای گمرکی یا حمل در کشور فروشنده نداشته باشد، ممکن است با تأخیر، جریمه یا توقیف کالا روبرو شود.
- عدم آشنایی با سیستم حملونقل و ترخیص در کشور مبدأ ممکن است منجر به هزینههای اضافی شود.
🔍 نتیجهگیری:
EXW برای فروشنده عالی است، چون تعهداتش حداقلی است. از طرفی برای خریدار حرفهای که توانایی کامل در مدیریت زنجیره تأمین دارد، این شرط کنترل بیشتری فراهم میکند. و میتواند تا حدود بسیار زیادی هزینه حمل را مدیریت کرد اما برای خریداران مبتدی یا کسانی که با قوانین کشور مبدأ آشنایی ندارند، انتخاب EXW میتواند پرریسک و نامناسب باشد. مگر آن که با متخصصان و مشاوران حمل مراخل ارسال و دریافت کالا خود را مدیریت کنند.
FCA – Free Carrier (تحویل به حامل)
در روش FCA، فروشنده بعد از اینکه کالا رو برای صادرات آماده کرد و از گمرک رد کرد، اون رو در محل مشخصشده (مثل انبار یا پایانه بارگیری) به شرکت حملونقلی که خریدار انتخاب کرده تحویل میدهد .از اون لحظه به بعد، مسئولیتها، هزینهها و خطرات (مثل آسیب دیدن یا گم شدن کالا) به عهده خریدار هست.
فایل صوتی زیر توضیحات کلی و ساده شده حمل بار به روش FCA رو توضیح داده شده
| معایب برای فروشنده | معایب برای خریدار |
|---|---|
| اگر محل تحویل خارج از کارخانه باشد، باید حمل داخلی انجام دهد | مسئولیت حمل از لحظه تحویل آغاز میشود |
| ممکن است حملکننده تأخیر کند یا در تحویل اشکال ایجاد کند | اگر حملکننده خوب انتخاب نشود، کیفیت حمل دچار مشکل میشود |
| نیاز به ارتباط دقیق با شرکت حمل خریدار دارد | هزینههای حمل و بیمه با خریدار است |
| مزایا برای فروشنده | مزایا برای خریدار |
|---|---|
| ریسک محدود تا تحویل کالا به حامل | کنترل کامل روی فرایند حملونقل |
| نیازی به هماهنگی حملونقل بینالمللی ندارد | امکان انتخاب شرکت حملونقل مورد نظر |
| فرآیند صادرات با فروشنده است (کنترل بیشتر) | شفافیت در زمان تحویل و تحویل مستقیم به Carrier خودش |
فرم درخواست مشاوره
روش حمل نقل CIF و CPT تفاوت در بیمه مقصد
در CPT، فروشنده هزینه حمل کالا تا مقصد توافقشده را پرداخت میکند، اما ریسک کالا از لحظهای که آن را به حملکننده تحویل میدهد، به خریدار منتقل میشود. به این صورت که فروشنده موظف است که کالای خریداری شده از سمت مشتری را بسته بندی بارگیری تا کمرک و ترخیص برای ارسال به دست خریدار، تحویل به حمل کننده، پرداخت کل هزینههای حمل نقل تا مقصد را متقبل شود. از سوی دیگر هم خریدار به دلیل مسئولیت و ریسکی که از زمان حمل کالا به حمل کننده متقبل میشود معمولا بار را بیمه میکند.

✅ مزایا:
فروشنده کنترل بیشتری روی حمل دارد
هزینه حمل مشخص است
❌ معایب:
ریسک زود به خریدار منتقل میشود
حمل بار به روش CIF: Cost Insurance and Freight (هزینه، بیمه و کرایه)
در CIF، فروشنده نهتنها هزینه حمل کالا تا بندر مقصد را میپردازد، بلکه بیمه بار را نیز برای مسیر تا بندر مقصد فراهم میکند. ویژه حمل دریایی است.
فایل صوتی زیر توضیحات کلی و ساده شده حمل بار به روش CIF رو توضیح داده شده
مسئولیت فروشنده:
آمادهسازی و بستهبندی
تحویل کالا روی کشتی
پرداخت هزینه حمل تا بندر مقصد
گرفتن بیمه پایه برای خریدار
مسئولیت خریدار:
ریسک از لحظهای که کالا در کشتی بارگیری میشود
هزینههای تخلیه و ترخیص در بندر مقصد
بیمه بیشتر در صورت نیاز
✅ مزایا:
فروشنده هزینه بیمه و حمل را پرداخت میکند
مناسب برای خریدارانی که تجربه کمتری دارند
❌ معایب:
بیمهای که فروشنده میگیرد حداقلی است
ریسک در حمل بر عهده خریدار است (با اینکه پول حمل و بیمه را فروشنده داده
اینکوترمز DAP – Delivered At Place ( تحویل در مقصد)
فرض کنید شما به عنوان خریدار یک دستگاه صنعتی رو از یک فروشنده در چین سفارش دادید . قرارداد شما بر اساس DAP Tehran, Iran بسته شداست
سوالاتی که ممکنه برای سما تاجر عزیز به وجود بیاد اینکه که خب :
چه کسی باید چه کاری انجام بده؟
چه هزینههایی با کیه؟
چه زمانی مسئولیت و ریسک از فروشنده به به من منتقل میشه؟
به صورت ساده و تخصصی روش حمل و توافقات به این صورته که: در روش DAP، فروشنده باید تمام مسیر حمل کالا رو تا محل مشخصشده در کشور خریدار طی کنه و کالا رو در اونجا تحویل بده، اما بدون اینکه ترخیص گمرکی واردات و پرداخت عوارض گمرکی رو انجام بده. یعنی ترخیص از گمزک پرداخت عوارض و مالیات همگی بر عهده خریدار در مقصد است . کالا با کشتی یا هواپیما یا کامیون، هرنوع از حملی که انتخاب شده بین طرفین ، به آدرسی که مشخص شده به دست مشتری میرسه . ولی عبور از گمرک کشور مقصد به عهده شما خریداره .

- فروشنده مسئول آمادهسازی، بستهبندی، بارگیری، حمل داخلی، صادرات، و کل فرآیند حمل بینالمللی است.
- فروشنده ریسک کالا را تا زمان رسیدن به مقصد مشخصشده (مثلاً انبار خریدار) به عهده دارد.
- اما فروشنده مسئولیتی برای ترخیص وارداتی، پرداخت مالیات و گمرک مقصد ندارد.
| کار | مسئول | توضیح |
|---|---|---|
| بستهبندی و آمادهسازی | فروشنده | مطابق استانداردهای حمل بینالمللی |
| حمل داخلی کشور مبدا | فروشنده | کامیون یا حمل زمینی تا پایانه |
| تشریفات صادراتی | فروشنده | ترخیص خروج |
| حمل بینالمللی | فروشنده | کشتی، هواپیما یا زمینی |
| تحویل در محل مقصد | فروشنده | تا آدرس نهایی در کشور خریدار |
| ترخیص گمرکی و مالیات | خریدار | در کشور مقصد |
DPU – Delivered at Place Unloaded (تحویل و تخلیه بار در مقصد خریدار)
در اینکوترمز DPU روش حمل بار دقیقا مشابه با DAP است با یک تفاوت یا آپشن بیشتر آنهم فروشنده موظف است تخلیه بار تا مقصد را برعهده بگیرد به صورت کلی در روش DPU، فروشنده مسئول کل ماجرای حمل کالا از مبدأ تا مقصد نهاییه—و نهتنها کالا، بلکه تخلیه فیزیکی کالا در محل مورد توافق رو هم انجام میدهد.
| کار | مسئول | توضیح |
|---|---|---|
| بستهبندی و بارگیری اولیه | فروشنده | در مبدأ |
| حمل داخلی در کشور مبدأ | فروشنده | تا پایانه خروج |
| ترخیص صادراتی | فروشنده | فروشنده مجازه |
| حمل بینالمللی | فروشنده | از مبدأ تا مقصد نهایی |
| تخلیه کالا در مقصد | فروشنده ✅ | مسئولیت حیاتی در DPU |
| ترخیص واردات | خریدار | در کشور مقصد |
| عوارض، مالیات و هزینههای گمرکی | خریدار | بهعهده خریدار |
تحویل در مقصد همراه با پرداخت کلیه حقوق و عوارض گمرکی
DDP – Delivered Duty Paid
در شرایط ترم بار از نوع DDP فروشنده موظف است کالا را درمقصد یعنی لوکیشن مورد نظر خریدار که در قرارداد و توافق طرفین شکل گرفته است تحویل دهد منوط بر این که کلیه تشریفات گمرکی واردات، پرداخت مالیاتها، تعرفهها و سایر هزینههای قانونی، بر عهده فروشنده است.
در این روش، تمام ریسکها، هزینهها و مسئولیتها تا لحظه تحویل نهایی کالا به عهده فروشنده است.
مسئولیتهای فروشنده شامل:
- بستهبندی و آمادهسازی کالا
- حمل داخلی در کشور مبدأ
- انجام تشریفات گمرکی صادرات
- حمل بینالمللی (هوایی، زمینی یا دریایی)
- بیمه حمل (در صورت توافق طرفین)
- حمل داخلی در کشور مقصد (در صورت لزوم)
- ترخیص واردات و پرداخت کلیه حقوق، عوارض و مالیاتهای کشور مقصد
- تحویل نهایی کالا در محل مورد توافق

مسئولیت خریدار:
- تنها دریافت کالا در نقطه تحویل مشخصشده. خریدار در این شرایط هیچگونه مسئولیتی در فرآیند واردات ندارد.
نکات کلیدی که در این نوع حمل بار باید درنظر داشت🔑
DDP جامعترین و تعهدآورترین شرایط فروش برای فروشنده است؛ زیرا او باید از مقررات و هزینههای وارداتی کشور مقصد مطلع باشد.
از آنجا که ترخیص واردات و پرداخت هزینههای گمرکی معمولاً نیازمند حضور قانونی در کشور مقصد است، فروشنده باید از خدمات نمایندگان محلی یا فورواردرها بهره ببرد.
در بسیاری از موارد، فروشندگان تنها زمانی DDP را میپذیرند که با قوانین واردات کشور خریدار آشنایی کامل داشته باشند یا روابط کاری تثبیتشدهای با آن کشور داشته باشند.
🌊 اینکوترمزهای اختصاصی حملونقل دریایی
تجارت دریایی در چارچوب رسمی ICC Incoterms® 2020
در مواردی که حمل کالا بهطور کامل از طریق دریا یا آبراههای داخلی انجام میشود (و کالا بهصورت فلهای یا بهطور مستقیم بر روی کشتی بارگیری میشود.
⚓ FAS – Free Alongside Ship تحویل در کنار کشتی

در شرایط FAS، فروشنده موظف است کالا را پس از انجام ترخیص صادراتی، در کنار کشتی در بندر بارگیری مشخصشده تحویل دهد.
بهمحض تحویل در کنار کشتی، ریسک، هزینه و مسئولیت از فروشنده به خریدار منتقل میشود. آماده سازی + حمل تا بندر مبدا + ترخیص صادراتی برعهده خریدار است بار از موقع بارگیری و سوار شدن بر روی کشتی مسدولیت و ریسک آن بر عهده خریدار است و دیگر فروشنده مسئولیتی ندارد.

مسئولیتهای فروشنده
- بستهبندی مناسب برای صادرات
- تهیه اسناد صادرات (پروفرما، فاکتور، لیست عدلبندی)
- ترخیص کالا برای صادرات
- حمل داخلی تا اسکله بندر بارگیری
- تحویل کالا کنار کشتی
- اطلاعرسانی کافی به خریدار جهت آمادهسازی کشتی
- فروشنده مسئول بارگیری روی کشتی نیست.
مسئولیتهای خریدار
- انتخاب و اجاره کشتی (یا تأیید کشتی توسط فورواردر)
- پرداخت کرایه حمل دریایی
- بارگیری کالا روی کشتی
- بیمه حمل دریایی (در صورت تمایل)
- ترخیص وارداتی در بندر مقصد
- حمل داخلی در کشور مقصد
نقطه انتقال ریسک:
اسکله بندر مبدا – زمانی که کالا در اسکله یا بارانداز کنار کشتی آماده بارگیری است، نه پس از بارگیری.
FOB – Free On Board | تحویل روی عرشه کشتی
فروشنده مسئول است که کالا را در یک نقطه مشخص به کشتیای که خریدار انتخاب کرده، تحویل بدهد. اما نه فقط در کنار کشتی… روی عرشه کشتی پس به صورت کلی میتوان اینگونه بیان کرد در ترم حمل نوع FOB فروشنده موظف است کالا را ترخیص صادراتی کرده و آن را روی عرشه کشتی مورد نظر خریدار بارگیری کند در این مرحله مسئولیت و ریسک تا مقصد از فروشنده به خریدار انتقال داده میشود. در ادامه با ذکر یک مثال برای شما عزیزان حمل بار به روش FOB رو شرح میدم.

فرض کنید یک شرکت شما یک کانتینر قطعات الکترونیکی از شرکت “Shenzhen Tech Co.” خریداری کرده. قرارداد روی FOB بندر Shenzhen بسته شده است شرکت چینی موظف است کالا را تولید و بسته بندی و البته آماده ارسال کند و بعد از ترخیص کالا از گمرک چین و روال اداری ترخیص کالا را روی کشتی CMA CGM یا COSCO که شما معرفی کردید، در بندر Shenzhen بارگیری کند،
از لحظهای که کانتینر روی کشتی قرار گرفت، اگر در مسیر مشکلی پیش بیاید، مثل آسیب، تأخیر یا حتی افزایش نرخ بار، همه بر عهده شما وارد کننده عزیز است.
| مرحله | فروشنده (چینی) | خریدار (ایرانی) |
|---|---|---|
| تولید و بستهبندی کالا | ✅ | ❌ |
| ترخیص صادراتی از چین | ✅ | ❌ |
| بارگیری روی کشتی | ✅ | ❌ |
| حمل دریایی تا بندر ایران | ❌ | ✅ |
| بیمه حمل (اختیاری) | ❌ | ✅ |
| ترخیص گمرکی در ایران | ❌ | ✅ |
| حمل داخلی تا مقصد نهایی | ❌ | ✅ |
✅ مزایای FOB برای واردکننده:
- امکان کنترل کامل حملونقل و انتخاب خط کشتیرانی
- صرفهجویی در هزینه حمل اگر خودتان با شرکتهای کشتیرانی قرارداد دارید
- شفافیت در انتقال ریسک
اما در کنار مزایای حمل بار از نوع FOB حنما در نظر داشته باشید که واردکننده باید تجریه یا دانش کافی برای حمل بار داشته باشد و توصیه میشود در صورت داشتن این دانش و یا در صورت نداشتن اطلاعات کافی حتما مشاوره و یا مسئولیت بار را به متخصصان حمل نقل بدهد تا کالای خریداری شده از مبدا در صحت و سلامت به مقصصد برسد .
⚓ CFR – Cost and Freight (هزینه و کرایه حمل)
در شرایط CFR، فروشنده موظف است کالا را به بندر مقصد تعیینشده حمل کند و هزینه حمل دریایی تا آن نقطه را پرداخت کند. اما نکته کلیدی این نوع حمل بار این است که ریسک (خطر آسیب یا گم شدن کالا) از لحظهای که کالا روی کشتی در بندر مبدأ قرار میگیرد، به خریدار منتقل میشود.

به زبان ساده تر و با مثال اگر بخوام حمل بار CFR رو برای شما بازگو کنم به این صورت است که :
تصور کن از چین کانتینری کالا خریداری کردهاید فروشنده هزینه کشتی از بندر شانگهای تا بندر امام خمینی را پرداخت میکند.
اما اگر در مسیر، کالا آسیب ببیند یا از بین برود، مسئولیتش با شماست، نه فروشنده! این یعنی فروشنده، فقط کرایهی کشتی رو داده، نه تضمینی برای رسیدن سالم کالا.
✅ تعهدات فروشنده:
- ترخیص صادراتی کالا
- تحویل روی عرشه کشتی در بندر مبدأ
- پرداخت کرایه کشتی تا بندر مقصد
❌ فروشنده مسئولیتی در برابر:
- خطرات و آسیب بعد از بارگیری روی کشتی
- بیمه بار (مگر اینکه با توافق اضافه بشه)
در مجموع، اینکوترمز در حملونقل دریایی چارچوبی استاندارد برای تقسیم مسئولیتها، هزینهها و ریسک بین خریدار و فروشنده ایجاد میکند. آشنایی دقیق با این قواعد، بهویژه اصطلاحات رایج مانند FOB، CFR و CIF، نقش مهمی در انتخاب بهترین روش حمل بار دریایی و مدیریت حرفهای قراردادها دارد.
اینکوترمزهای حمل هوایی کالا ترم حمل های کلیدی برای حمل بار هوایی
در حملونقل هوایی، انتخاب اینکوترمز چیزی فراتر از یک تصمیم قراردادی است؛ این انتخاب بازتابی از درک طرفین از ریسک، مسئولیت و قابلیت اجرایی در زنجیره تأمین است. برخلاف حملونقل دریایی، زمان و دقت در مسیر هوایی نقشی حیاتی دارد؛ بنابراین کوچکترین ابهام در نقطه تحویل، بیمه یا مسئولیتها میتواند تبعات مالی و عملیاتی سنگینی داشته باشد.
FCA | وقتی دقت محل تحویل حیاتی میشود
تحویل کالا در «ترمینال فرودگاه» با «انبار فروشنده» زمین تا آسمان فرق دارد. در FCA، این تفاوت بر بارنامه هوایی، بیمهپذیری و ترخیص گمرکی اثر مستقیم دارد.
CPT | پرداخت کرایه = صفر شدن ریسک؟ نه دقیقاً
در CPT، فروشنده هزینه حمل را پرداخت میکند، اما ریسک از لحظه تحویل به خریدار منتقل میشود. بدون بیمه، خریدار در برابر خسارت بدون پشتوانه میماند.
CIP | بیمه دارد، اما پایهای
CIP شامل بیمه است، اما فقط در حد حداقل (مثل کلوز C). برای کالاهای حساس یا گرانقیمت، پوشش قویتری نیاز است.
⚠ EXW | ساده برای فروشنده، پرچالش برای خریدا
در بسیاری از کشورها، خریدار خارجی نمیتواند کالا را از گمرک مبدا ترخیص کند. بنابراین فروشنده باید دخالت کند؛ چیزی که EXW ظاهراً از او نمیخواهد.
| اینکوترم | مزیت | نکته مهم |
|---|---|---|
| FCA | شفاف در تحویل | محل دقیق تحویل را مشخص کن |
| CPT | کرایه با فروشنده | ریسک با خریدار است |
| CIP | بیمه دارد | بیمه حداقلی است |
| EXW | مسئولیت کم برای فروشنده | برای خریدار ریسکپذیر است |
خلاصه اینکوترمز 2020
مجموعهای از 11 اصطلاح استاندارد بینالمللی برای تعیین وظایف، هزینهها و ریسکها بین فروشنده و خریدار در قراردادهای بینالمللی حمل کالا.
گروهبندی اینکوترمز (2020):
🔹 گروه E – خروج کالا:
EXW (Ex Works): خریدار همه کارها را از درب محل فروشنده انجام میدهد؛ کمترین مسئولیت برای فروشنده.
🔹 گروه F – تحویل بدون پرداخت کرایه اصلی:
FCA (Free Carrier): فروشنده کالا را به حملکننده منتخب خریدار تحویل میدهد.
FAS (Free Alongside Ship): تحویل در کنار کشتی؛ مناسب حمل دریایی.
FOB (Free On Board): کالا روی کشتی بارگیری میشود؛ ریسک از آن لحظه منتقل میگردد.
🔹 گروه C – پرداخت کرایه تا مقصد بدون ریسک:
CFR (Cost and Freight): فروشنده هزینه حمل را تا مقصد میدهد، ولی ریسک زودتر منتقل میشود.
CIF (Cost, Insurance and Freight): مانند CFR + بیمه از سوی فروشنده.
CPT (Carriage Paid To): هزینه حمل تا مقصد با فروشنده است، ریسک با تحویل به حملکننده منتقل میشود.
CIP (Carriage and Insurance Paid To): مانند CPT + بیمه بیشتر برای خریدار.
🔹 گروه D – تحویل در مقصد:
DAP (Delivered At Place): فروشنده کالا را در مقصد، آماده تخلیه تحویل میدهد.
DPU (Delivered at Place Unloaded): کالا تخلیه شده تحویل داده میشود.
DDP (Delivered Duty Paid): فروشنده تمام هزینهها و عوارض تا درب خریدار را پرداخت میکند؛ بیشترین مسئولیت فروشنده.