اگر در حوزه صادرات و واردات فعالیت میکنید، حتماً با اصطلاحات FOB و CIF برخورد کردهاید. این دو اصطلاح کلیدی در مفاهیم اینکوترمز حملونقل دریایی، وظایف و هزینههای شما بهعنوان خریدار یا فروشنده را مشخص میکنند. اما تفاوت این دو چیست و کدام برای کسبوکار شما مناسبتر است؟ در این مطلب، به زبان ساده و کاربردی، فرق بین FOB و CIF را توضیح میدهیم تا بتوانید تصمیمات بهتری در معاملات تجاری خود بگیرید.
حمل بار FOB چیست ؟
یکی از رایجترین شرایط تجاری در حملونقل دریایی است که وظایف شما بهعنوان فروشنده یا خریدار را بهوضوح مشخص میکند. بیایید به زبان ساده ببینیم FOB چیست و چه معنایی برای کسبوکار شما دارد.
در روش FOB، فروشنده مسئولیت دارد که کالا را به بندر مبدأ برساند و مطمئن شود که محموله بهطور کامل روی کشتی انتخابشده توسط خریدار بارگیری شده است.
✅ نقطه کلیدی: بهمحض اینکه کالا روی کشتی قرار گرفت، تمام مسئولیتها و ریسکهای مربوط به آن (مثل آسیب یا گم شدن) به خریدار منتقل میشود.
از این لحظه به بعد، خریدار باید دستبهکار شود:
- انتخاب شرکت حملونقل بینالمللی.
- پرداخت هزینههای حمل، مثل کرایه کشتی.
- تهیه بیمه دریایی برای محافظت از کالا در مسیر.
- هماهنگی برای تخلیه کالا در بندر مقصد.
به بیان سادهتر، در FOB فروشنده کارش را با تحویل کالا روی کشتی تمام میکند و از آن به بعد، خریدار کنترل کامل فرآیند را در دست میگیرد. این روش برای تاجران و تولیدکنندگانی که میخواهند خودشان بر حملونقل و بیمه نظارت داشته باشند، گزینهای عالی است، چون انعطاف و کنترل بیشتری به آنها میدهد.
تعریف حمل بار CIF
CIF مخفف Cost, Insurance, and Freight (هزینه، بیمه و کرایه حمل) است. در این شرایط، فروشنده مسئولیتهای گستردهتری نسبت به FOB دارد. فروشنده موظف است کالا را روی کشتی بارگیری کند، هزینه حملونقل تا بندر مقصد را پرداخت نماید و بیمه دریایی کافی برای حفاظت از کالاها در طول مسیر تهیه کند. همچنین فروشنده باید کلیه مدارک، مجوزها و بازرسیهای لازم را نیز فراهم کند.
از سوی دیگر، خریدار مسئولیت کالا را از لحظه رسیدن به بندر مقصد به عهده میگیرد. این شامل پرداخت هرگونه هزینه اضافی که ممکن است در مسیر، مانند هزینههای گمرکی، به وجود آید نیز میشود.
به طور خلاصه، در CIF فروشنده نه تنها کالا را تحویل میدهد بلکه هزینههای حمل و بیمه را نیز تقبل میکند، در حالی که خریدار مسئول رسیدگی به کالا پس از رسیدن به بندر مقصد است. این روش برای خریدارانی که تمایل دارند ریسک و هزینههای حملونقل تا مقصد را به فروشنده واگذار کنند مناسب است.
تفاوت بین CIF و FOB در چیست ؟
در شرایط FOB، فروشنده فقط مسئولیت حمل کالا تا روی کشتی را دارد و پس از آن تمام هزینهها، بیمه و ریسک با خریدار است. این شرایط برای خریدارانی مناسب است که میخواهند کنترل بیشتری روی حملونقل و بیمه داشته باشند.
در مقابل، در شرایط CIF، فروشنده علاوه بر بارگیری کالا، هزینه حمل تا بندر مقصد و بیمه دریایی حداقلی را هم پرداخت میکند. خریدار مسئولیت کالا را از لحظه رسیدن به بندر مقصد به عهده میگیرد. این روش برای خریدارانی که میخواهند ریسک و هزینههای حمل را به فروشنده بسپارند، مناسبتر است.
| 🌐 ویژگیها | 🚢 FOB (تحویل روی عرشه کشتی) | ⚓ CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل) |
|---|---|---|
| مسئولیت فروشنده | رساندن کالا به بندر مبدأ و بارگیری روی کشتی | بارگیری کالا + پرداخت هزینه حملونقل دریایی + تهیه بیمه تا بندر مقصد |
| انتقال ریسک و مسئولیت | پس از بارگیری روی کشتی، مسئولیت به خریدار منتقل میشود | پس از بارگیری روی کشتی، مسئولیت منتقل میشود، اما هزینه حمل و بیمه تا مقصد با فروشنده است |
| هزینه حمل بینالمللی | خریدار پرداخت میکند | فروشنده پرداخت میکند (تا بندر مقصد) |
| بیمه حملونقل | خریدار موظف به تهیه بیمه است | فروشنده باید بیمه حداقلی دریایی را تهیه کند |
| کنترل بر فرایند حملونقل | کنترل و انتخاب شرکت حمل و بیمه کاملاً با خریدار | کنترل کمتر خریدار؛ فروشنده همه مراحل اصلی حمل را انجام میدهد |
| مناسب برای | خریدارانی که تجربه کافی دارند و میخواهند هزینهها و فرایندها را خود مدیریت کنند | خریدارانی که میخواهند مسئولیت کمتری داشته باشند و حملونقل سادهتری داشته باشند |
| هزینههای جانبی در مقصد | بر عهده خریدار | بر عهده خریدار |
کدام یک از ترم بار های CIF یا FOB برای شما بهتر است
هیچیک از این روشها عملا بر دیگری برتری ندارد. انتخاب بین آنها کاملاً به نوع و شرایط توافق تجاری شما بستگی دارد.
مزایا و معایب شرایط CIF برای خریداران (واردکنندگان)
مزایا:
در شرایط CIF، فروشنده مسئولیت کامل هماهنگیهای حملونقل و بیمه کالا را بر عهده میگیرد؛ این یعنی خریدار نگرانی کمتری بابت مراحل پیچیده لجستیکی دارد و میتواند با تمرکز روی کسبوکار خود، روند واردات را سادهتر و مطمئنتر پیش ببرد. علاوه بر این، اگر فروشنده تجربه کافی در امور گمرکی و حملونقل داشته باشد، هزینهها نیز برای هر دو طرف بهینهتر و مقرونبهصرفهتر خواهد بود.
معایب:
از سوی دیگر، هزینه CIF معمولاً بالاتر از روش FOB است، چرا که فروشنده هزینههای حمل و بیمه را به قیمت کالا اضافه میکند. همچنین ممکن است شفافیت کامل در تعرفهها و هزینهها برای خریدار وجود نداشته باشد و برای دریافت اطلاعات دقیقتر درباره روند حملونقل، لازم باشد خریدار با فروشنده در ارتباط باشد که این موضوع گاهی مشکلاتی در هماهنگی ایجاد میکند.
مزایا و معایب شرایط CIF برای فروشندگان (صادرکنندگان)
مزایا:
فروشندگان در CIF این امکان را دارند که با انتخاب ارائهدهندگان حملونقل و بیمه مورد اعتماد خود، کنترل بیشتری روی فرایند حمل داشته باشند و بتوانند هزینهها را بهتر مدیریت کنند. ضمن اینکه میتوانند هزینههای بیمه و خدمات جانبی را در قیمت نهایی کالا لحاظ کنند تا علاوه بر تضمین سلامت کالا، سوددهی بیشتری نیز داشته باشند.
معایب:
در عین حال، فروشنده مسئولیت کامل کالا را تا رسیدن آن به مقصد بر عهده دارد و هر گونه خسارت یا آسیب در طول مسیر به عهده فروشنده است که این موضوع ریسک مالی قابل توجهی برای صادرکنندگان ایجاد میکند.
مزایا و معایب FOB برای خریداران
مزایا:
در شرایط FOB، خریدار میتواند ارائهدهندگان مختلف را برای جنبههای مختلف حملونقل، از لجستیک تا بیمه، خودش انتخاب کند. این موضوع به خریدار کمک میکند بهترین قیمتها را پیدا کند و کنترل بیشتری روی زمانبندی تحویل و سایر جزئیات داشته باشد.
معایب:
این مسئولیت اضافه میتواند فشار بیشتری ایجاد کند؛ یعنی هر چه موارد بیشتری برای مدیریت وجود داشته باشد، احتمال بروز مشکلات و خطاها هم بیشتر میشود. بنابراین، خریداران کوچکتر یا کمتجربهتر ممکن است در مدیریت این فرایند دچار مشکل شوند.
مزایا و معایب FOB برای فروشندگان
مزایا:
FOB به فروشندگان این امکان را میدهد که فروش خود را زودتر به پایان برسانند. به محض این که مطمئن شوند کالا روی کشتی بارگیری شده است، دیگر دغدغهای ندارند و مسئولیت حملونقل به خریدار منتقل میشود.
معایب:
چون فروشنده کنترل کمتری روی لجستیک، بیمه و سایر هزینهها دارد، معمولاً حاشیه سود پایینتری نصیب او میشود.
استعلام و نرخ قیمتی CIF یا FOB به چه صورت است؟
در نهایت، شناخت دقیق هر دو روش و درک مسئولیتها و هزینههای مرتبط، کلید موفقیت در تجارت بینالمللی و جلوگیری از بروز اختلافات و مشکلات در مسیر حملونقل است. بنابراین توصیه میشود پیش از هر تصمیمی، شرایط خاص معامله خود را بهدقت بررسی و با مشاوران متخصص مشورت کنید.
برای دریافت استعلام هزینه حمل بار به صورت سریع و دقیق، کافی است به صفحه حمل و نقل دریایی مراجعه کرده و فرم مربوطه را پر کنید. بلافاصله قیمت لحظهای خدمات حمل و نقل دریایی، اطلاعات کامل، مشاوره تخصصی و زمان تقریبی رسیدن بار را دریافت خواهید کرد.
